Poniżej przedstawiamy część 2. naszych uwag i przemyśleń dotyczących trzeciego projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa z dnia 4 lipca br.

• W art. 12 dodano, że to na pracodawcy spoczywa ciężar dowodu, że podjęte wobec zgłaszającego działanie, które może zostać uznane za odwetowe, w rzeczywistości takim nie jest. Nihil novi, przecież to de facto wynika z motywu 93 dyrektywy.
  Często słyszymy pytania od pracodawców:
  1) czy mają się obawiać za każdym razem, kiedy pracownikowi, który wcześniej dokonał zgłoszenia naruszenia, obniżą premię, stanowisko, opinię służbową, etc.?
  Odpowiedź: Co do zasady – nie, jeżeli pracodawca ma faktyczne, udokumentowane argumenty, żeby podjąć takie działania wobec zgłaszającego.
  2) czy pracownicy nie będą próbowali chronić się przed np. zwolnieniem poprzez zgłaszanie nieprawidłowości?
  Odpowiedź: Może się tak zdarzyć, natomiast jeżeli istnieją faktyczne, formalne przesłanki, by np. zwolnić pracownika, to dokonane przez niego wcześniej zgłoszenie nie powinno być ku temu przeszkodą.

• Do art. 16 dodano ust. 3 o treści: „Uzyskanie informacji będących przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego lub dostęp do takich informacji nie może stanowić podstawy odpowiedzialności, pod warunkiem, że takie uzyskanie lub dostęp nie stanowią czynu zabronionego”, który jest odzwierciedleniem art. 21 ust. 3 dyrektywy i odnosi się do osoby zgłaszającej, co nie wynika bezpośrednio z samej treści dodanego ustępu. Lepiej przeczytajcie art. 21 ust. 3 dyrektywy.
  

• Dobrze, że doprecyzowano treść art. 17 (brak możliwości uchylenia się przez zgłaszającego od przyjęcia na siebie odpowiedzialności za szkodę wyrządzona fałszywym zgłoszeniem), co gryzłoby się z art. 15, który umożliwia osobie pokrzywdzonej fałszywym zgłoszeniem skorzystanie z prawa do odszkodowania od zgłaszającego.
  

• Mamy trzeci projekt ustawy i mamy także trzecią propozycję nazwy dokumentu dotyczącego zgłoszeń wewnętrznych. Obecna nazwa to: „procedura zgłoszeń wewnętrznych”… ale nie wiemy, czy powinniście się do tej nazwy w jakiś szczególny sposób przywiązywać. Jeżeli chcecie pomóc projektodawcy w ustaleniu ostatecznej nazwy dokumentu, to wrzucajcie swoje propozycje do komentarzy.
  

• Do obligatoryjnych elementów procedury zgłoszeń wewnętrznych dodano obowiązek określenia systemu zachęt do korzystania z procedury zgłoszeń wewnętrznych. Pytanie za 100 punktów: czy projektodawca oraz zdecydowana większość podmiotów obowiązanych rozumieją, o co chodzi w tym przepisie?! O nagrody, o uścisk prezesa, o kanały anonimowe, etc.?

Wiecie, co zachęca do dokonywania zgłoszeń wewnętrznych? Podstawa to przekonanie zgłaszającego, że:
1) zgłoszenie zostanie poważnie potraktowane i rzetelnie wyjaśnione,
2) sprawcy poniosą konsekwencje na uczciwych zasadach,
3) nie poniesie konsekwencji z tytułu zgłoszenia.
To nie kwestia zachęt tylko kultury organizacyjnej opartej na zaufaniu i systemowym działaniu.